Aktywność fizyczna w leczeniu depresji
W marcu 2023 roku opublikowano wyniki badań nad rolą aktywności fizycznej w leczeniu depresji, stanów lękowych i stresu. W angielskim dzienniku Guardian napisano: „Ćwiczenia są nawet bardziej skuteczne niż psychoterapia lub leki na depresję” (Exercise is even more effective than counselling or medication for depresssion.), w Australii: „Ćwiczenia są bardziej skuteczne niż leki na zdrowie psychiczne” (Exercise more effective than medicines to manage mental health, says study), w Polsce: „Duża skuteczność ćwiczeń fizycznych w terapii zaburzeń psychicznych”. Oto fragment tego naukowego opracowania:
Przeprowadzono setki badań naukowych oceniających wpływ aktywności fizycznej na depresję, lęk i stres psychiczny, z których wiele sugeruje, że aktywność fizyczna może mieć podobne działanie jak psychoterapia i farmakoterapia (i ma liczne zalety w porównaniu z psychoterapią i farmakoterapią pod względem kosztów, skutków ubocznych i dodatkowych korzyści zdrowotnych). Pomimo dowodów na korzyści płynące z aktywności fizycznej, nie została ona powszechnie przyjęta jako metoda terapeutyczna. (…) Jest to pierwsze w historii badanie, w którym zebrano obszerną bazę dowodów dotyczących wpływu aktywności fizycznej na depresję, lęk i cierpienie psychiczne. (…) Aktywność fizyczna jest skuteczna w leczeniu objawów depresji i lęku w wielu populacjach, w tym w populacji ogólnej, osobach z chorobami psychicznymi i różnych innych populacjach klinicznych. Chociaż powszechnie uznaje się korzyści płynące z ćwiczeń w przypadku depresji i lęku, często są one pomijane w leczeniu tych schorzeń. Ponadto wiele osób z depresją i lękiem ma choroby współistniejące, a aktywność fizyczna jest korzystna dla ich zdrowia psychicznego i leczenia chorób. Podkreśla to potrzebę, aby aktywność fizyczna była podstawowym podejściem do radzenia sobie z depresją i lękiem[1].
W maju 2023 roku opublikowano wyniki badań porównujących stosowanie leków przeciwdepresyjnych i terapii biegowej jako dwóch skutecznych metod leczenia pacjentów z zaburzeniami depresyjnymi i lękowymi. Jak piszą naukowcy: Mogą one jednak działać poprzez różne mechanizmy patofizjologiczne i mogą różnić się wpływem na zdrowie fizyczne. Zbadaliśmy wpływ leków przeciwdepresyjnych w porównaniu z terapią biegową na zdrowie psychiczne i fizyczne. (…)
W podsumowaniu stwierdzają, że bieganie i leki przeciwdepresyjne miały podobną skuteczność, ale bieganie poprawiało zdrowie fizyczne, podczas gdy antydepresanty prowadziły do jego pogorszenia (m.in. związanego z kondycją serca i wzrostem masy ciała):
Badanie to wykazało pogorszenie kilku zmiennych dotyczących zdrowia fizycznego po zastosowaniu leków przeciwdepresyjnych, częściowo zgodnie z często zgłaszanymi skutkami ubocznymi leków z grupy SSRI. Po pierwsze, przyrost masy ciała jest często zgłaszany jako efekt uboczny i tutaj również wykazaliśmy, że osoby przyjmujące leki przeciwdepresyjne przybrały średnio 3 kg w ciągu 16 tygodni. Ponadto wykazaliśmy znaczącą różnicę w zmianie obwodu talii, ze wzrostem o 1,5 cm. Ponadto nasze wyniki są w dużej mierze zgodne z większością dowodów na to, że stosowanie leków przeciwdepresyjnych zmniejsza zmienność rytmu serca. (…) Wykazaliśmy równoległy wzrost poziomu ciśnienia krwi u osób stosujących leki przeciwdepresyjne. (…)
U osób stosujących ruch jako terapię stwierdzono taki sam poziom skuteczności w leczeniu depresji i zaburzeń lękowych, przy jednoczesnym wzroście zdrowia fizycznego:
Badanie to wykazało różne korzystne zmiany w zdrowiu fizycznym po 16-tygodniowej interwencji ruchowej (…): znaczące średnie zmniejszenie częstości akcji serca o 3,4 uderzeń na minutę i średni wzrost czynności płuc o 30,6 l/min, (…) zwiększenie maksymalnego poboru tlenu (VO2max), spadek obwodu talii i ciśnienia krwi. (…) Wyniki te sugerują, że część korzystnych efektów regularnych ćwiczeń u osób z depresją i zaburzeniami lękowymi może być związana z wpływem na autonomiczny układ nerwowy i pojemność płuc. Stopień, w jakim każda z tych zmiennych może się poprawić, z kolei określa maksymalny pobór tlenu przez osobę. Ponadto zmniejszenie obwodu talii, przy braku znaczącej zmiany masy ciała w obrębie grupy, wskazuje na zmniejszenie tkanki tłuszczowej w jamie brzusznej. Zmiany w obwodzie talii i ciśnieniu krwi wskazują na mniejszą częstość występowania zespołu metabolicznego po wysiłku fizycznym i są powtórzeniem wcześniejszego badania z udziałem 42 pacjentów hospitalizowanych z umiarkowaną do ciężkiej depresją. To badanie nie wykazało żadnych zmian w markerach zapalnych po wysiłku, co jest zgodne z wcześniejszymi badaniami u zdrowych osób dorosłych. Jednak w populacji z depresją ćwiczenia mogą mieć szczególnie działanie przeciwzapalne u pacjentów z wysokim wyjściowym poziomem stanu zapalnego, co wymaga przyszłych analiz w określonych podgrupach.[2]
Badania potwierdzają, że aktywność fizyczna jest równie skuteczną terapią co leki przeciwdepresyjne, a nawet przewyższa je pod względem ogólnego zdrowia!
[1] Singh B, Olds T, Curtis R, Dumuid D, Virgara R, Watson A, Szeto K, O’Connor E, Ferguson T, Eglitis E, Miatke A, Simpson CE, Maher C., Effectiveness of physical activity interventions for improving depression, anxiety and distress: an overview of systematic reviews. British Journal of Sports Medicine, 2023.
[2] Verhoeven JE, Han LKM, Lever-van Milligen BA, Hu MX, Révész D, Hoogendoorn AW, Batelaan NM, van Schaik DJF, van Balkom AJLM, van Oppen P, Penninx BWJH., Antidepressants or running therapy: Comparing effects on mental and physical health in patients with depression and anxiety disorders. Journal of Affective Disorders, 2023.
