Psychoterapia a farmakoterapia w leczeniu depresji

W powszechnym rozumieniu psychoterapia w depresji traktowana jest jako interwencja uzupełniająca, której podstawą są leki przeciwdepresyjne. Mówi się też, że farmakoterapia niejako umożliwia pacjentowi wejście w proces terapeutyczny i pozwala na wgląd, wyciszając jego poczucie rozpaczy, smutku czy lęku. Z drugiej strony, można spotkać się też z wypowiedziami samych psychoterapeutów, którzy mówią, że nie pracują z pacjentami korzystającymi z leków przeciwdepresyjnych. Argumentują to jednym ze skutków ubocznych tych substancji, którym jest właśnie odcięcie od emocji, co może znacznie utrudnić proces terapeutyczny i nie pozwolić na przepracowanie problemów, czasami głęboko ukrytych, które ciążą pacjentowi. Wybór leczenia jest indywidualną kwestią każdej osoby, jednakże powinien zostać on podjęty po zapoznaniu się z wynikami najnowszych badań naukowych. Wobec tego warto przyjrzeć się badaniom porównującym skuteczność psychoterapii i farmakoterapii w depresji. 

Opublikowana w styczniu 2023 roku metaanaliza zawiera w sobie 409 badań z 52.702 uczestnikami. Dotyczy ona m.in. porównania skuteczności psychoterapii i farmakoterapii w leczeniu depresji. Jest to największy przegląd, jaki do tej pory powstał na ten temat. Wnioski, do których doszli badacze na podstawie analizy wielu badań, brzmią następująco:

Krótotermimowo, skuteczność CBT [psychoterapii poznawczo–behawioralnej] nie różniła się istotnie od skuteczności farmakoterapii, ale była istotnie wyższa w okresach obserwacji trwających od 6 do 12 miesięcy (…). Skuteczność leczenia skojarzonego była wyższa zarówno krótko, jak i długoterminowo, ale nie była wyższa niż skuteczność samej CBT w którymkolwiek momencie.

W związku z tym, wnioski płynące z tego artykułu można sprowadzić do tego, że psychoterapia jest skuteczniejszą metodą leczenia zaburzeń depresyjnych, a dołączenie do niej farmakoterapii nie zwiększa jej skuteczności. Badacze zwracają również uwagę, że nie oznacza to, że nurt poznawczo-behawioralny jest bardziej efektywny niż inne szkoły psychoterapii, tylko pozostaje najbardziej przebadanym.

Podobną konkluzję można znaleźć w znacznie wcześniejszej, pochodzącej z 2011 roku, metaanalizie porównującej skuteczność farmakoterapii i psychoterapii w leczeniu zaburzeń depresyjnych. Badacze, na podstawie przeprowadzonej przez siebie analizy wyników wielu badań, doszli do wniosku, że krótkoterminowo psychoterapia jest równie skuteczna co farmakoterapia, a długoterminowo – psychoterapia wykazuje się większą skutecznością.

Spielmans, G. I., Berman, M. I., & Usitalo, A. N. (2011). Psychotherapy versus second-generation antidepressants in the treatment of depression: a meta-analysis. The Journal of nervous and mental disease, 199(3), 142-149.

Cuijpers, P., Miguel, C., Harrer, M., Plessen, C. Y., Ciharova, M., Ebert, D., & Karyotaki, E. (2023). Cognitive behavior therapy vs. control conditions, other psychotherapies, pharmacotherapies and combined treatment for depression: a comprehensive meta‐analysis including 409 trials with 52,702 patients. World Psychiatry, 22(1), 105-115.